Phiên bản  Adobe Photoshop CS3 ra mắt vào năm 2007 đánh dấu sự ra đời của phiên bản mở rộng – Extended. Đây chính là phiên bản đặc biệt được thiết kế riêng cho các giới đồ họa chuyên nghiệp, đòi hỏi nhiều tác vụ xử lý hình ảnh cao cấp như các lĩnh vực khoa học, chăm sóc sức khỏe, điện ảnh, video và các ứng dụng xử lý đồ họa hình ảnh khác. Trong khi đó, phiên bản phổ thông của Photoshop tiếp tục đảm nhận việc đáp ứng nhu cầu xử lý ảnh cho một loạt các tác vụ thiết kế chuyên và không chuyên khác trong lĩnh vực ảnh số. Vậy còn phiên bản Extend thì như thế nào?

2010 (c) Biên dịch: Thùy Linh, CGEZINE magazine, A partner of ZideanART
Với sự cho phép của tác giả: L. Khemlani, Ph.D in Architecture

Việc giới thiệu Photoshop CS3 Extended đã tạo ra một cột mốc quan trọng trong việc phát triển ứng dụng hướng tới việc tập trung hơn vào các tác vụ đặc biệt cần thiết và các trình tác nghiệp nhất định trong các lĩnh vực đồ họa chuyên nghiệp, đặc biệt là CG. Nó còn có thể được dùng để nhập các mô hình 3D và các thao tác phức tạp khác như góc nhìn, kích thước và hướng của mô hình, ánh sáng, các chế độ render và các chất liệu được áp vào mô hình, mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới trong việc sử dụng Photoshop trong thiết kế đồ họa 3D, diễn họa kiến trúc…

Đáng chú ý, nó còn chứa các công cụ đo lường và phân tích để trích xuất và ghi lại các dữ liệu định lượng từ các bức ảnh, và một khả năng làm việc xuyên suốt ‘cross-sectioning’ , cho phép người thiết kế có thể hiển thị không chỉ các góc nhìn mặc định từ các mô hình của họ, mà còn có khả năng sử dụng hai chế độ render ngay trên một mô hình nhằm thu được các kết quả sáng tạo và thú vị.

Phiên bản mới của dòng Photoshop Extended đã được phát hành vào tháng Mười năm 2009 – nằm trong bộ Creative Suite 4 (CS4) của hãng Adobe, những gói ứng dụng vô cùng đồ sộ bao gồm các phần mềm đồ họa khác như Illustrator, Dreamweaver, Flash, After Effects, … tiếp tục nâng cấp khả năng xử lý các đối tượng/hình ảnh 3D vốn đã được giới thiệu từ phiên bản CS3 Extended trước đó. Dĩ nhiên, nó cũng được tăng cường các khả năng xử lý hình ảnh 2D cốt lõi và các tác vụ xử lý ảnh quen thuộc khác vốn được phát triển trong phiên bản chuẩn của Photoshop CS4.  Hãy cùng điểm lại một cách tương đối chi tiết về các cải thiện và nâng cấp đáng chú ý trong phiên bản Photoshop CS4 Extended.

Các cải tiến về xử lý ảnh trong Photoshop CS4

Photoshop CS4 trông có vẻ hơi ‘mỏng manh’ và không bắt mắt lắm, với một vài cải tiến về mặt giao diện  nhằm giúp nó đỡ rối rắm hơn và tăng tính cô đọng. Giờ đây các bạn có thể mở nhiều tài liệu cùng một lúc thông qua các tab (thẻ làm việc), giúp việc chuyển đổi qua lại giữa chúng trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra còn phải kể đến tùy chọn Arrange Documents cho phép bạn nhanh chóng chọn từ một giao diện (layout) khác để hiển thị khi mở nhiều file cùng một lúc (Xem minh họa 1).

Các nhóm panel thu gọn giúp giữ các ảnh cạnh nhau, do vậy bạn chẳng phải di chuyển qua lại quá nhiều. Các panel này có thể mở rộng và liên kết với nhau để hiển thị các công cụ xử lý cần thiết, và chỉ cần một cú nhấp chuột, toàn bộ các nhóm panel có thể được thu lại gọn vào trên thanh tiêu đề của chúng (theo hàng). Nếu cần thiết, việc kéo thả tự do các cửa sổ và panel vẫn có thể được sắp xếp theo thủ công. Toàn bộ giao diện, bao gồm  tất cả các cửa sổ và panel  đều có khả năng tự điều chỉnh và tự động thay đổi kích thước để duy trì sự liên kết bố cục khi thay đổi kích thước cửa sổ ứng dụng.

Minh họa 1: Giao diện làm việc theo thẻ mới trong phiên bản Photoshop CS4 và sử dụng tùy chọn Arrange Documents để sắp xếp các tệp tin được mở trong một bố cục đã được xác định trước.

Có một vài cải tiến dành cho các tác vụ biên tập ảnh đáng chú ý. Bao gồm một bảng Adjustments mới, giảm thiếu thời gian qua việc điều chỉnh trực tiếp, tái biên tập và không phá vỡ các điều tiết khác như  Brightness/Contrast, Curves, Levels, và nhiều tham số khác, mà không cần phải chuyển tới một hộp thoại riêng biệt khác (xem minh họa (2)). Còn có một công cụ điều tiết khác nữa gọi là Vibrance adjustment, cho phéo điều khiển rộng hơn từ độ bão hòa màu đến việc duy trì tông màu. Việc điều chỉnh trực tiếp về tông màu bây giờ có sẵn các thông số Hue/Saturation và  Curves. Bảng điều tiết Adjustments cũng có một loạt các mẫu thiết lập sẵn (presets) có thể điều chỉnh được, dành cho từng loại điều chỉnh, bao gồm hơn 20 cấu hình sẵn, tùy chọn các điểm chỉnh sửa được tối ưu để chỉnh sửa thuận lợi và nhanh hơn.

Minh họa 2 – Bảng điều tiết Adjustments  được tinh chỉnh nhằm giúp việc áp dụng hàng loạt các điều chỉnh tới bức ảnh một cách dễ dàng và nhanh hơn. Bức ảnh gốc đã giới thiệu ở hình minh họa 1.

Cùng với bảng điều khiển Adjustments, một panel mới gọi là Masks cũng được giới thiệu nhằm đơn giản hóa việc tạo dựng và điều chỉnh các mặt nạ theo dạng pixel hoặc vector để áp các hiệu ứng tới các phần đặc biệt của một bức ảnh. Nó bao gồm các thanh trượt để điều khiển nhanh chóng độ cứng (sharpness) của các cạnh mặt nạ và  các điều chỉnh đó sẽ được xem trước ngay tức thì, tùy chỉnh Refine Mask được sử dụng để điều tiết chính xác kích thước và các mép của mặt nạ,  và một bảng điều màu Color Range được nâng cấp nhằm giúp bạn ạo ra các mặt nạ chi tiết một cách tự động dựa trên nhiều màu hoặc đơn sắc.

Các công cụ chỉnh sửa tăng cường khác còn có Dodge, Burn, và công cụ Sponge nhằm giúp  duy trì tông màu và độ bão hòa tại các chỗ tiếp xúc. Các công cụ Clone Stamp và Healing Brush giờ đây tập trung vào việc preview trực tiếp các pixel gốc tại đầu con trỏ chuột, giúp việc thay thế chính xác hơn hoặc  các khu vực vụ thể cần chỉnh sửa trên bức ảnh.

Một tính năng chủ chốt được giới thiệu mới trong phiên bản Photoshop CS4  là Content-Aware Scaling, nó giúp bạn thay đổi kích thước và tái bố cục các hình ảnh được mô phỏng, cho phép một bức cảnh có thể được thay đổi kích thước theo các tỷ lệ khác nhau trong khi vẫn duy trì được tỷ lệ chung cho toàn bộ các khu vực còn lại của bức ảnh. Nó hoạt động theo nguyên tắc âm thầm phân tích hình ảnh ngay trong lúc bạn điều chỉnh kích thước của nó, và tái bố cục scene một cách thông minh để duy trì gần như toàn vẹn các khu vực hiển thị khác của bức ảnh. Nếu cần, bạn cũng có thể sử dụng các công cụ chọn đối tượng để định hình trước gần như toàn bộ các khu vực quan trọng trước khi bắt đầu thay đổi kích thước, nhờ vậy so vẫn giữ được tỉ lệ chung sau khi tái cấu hình.

Để hình dung tính năng Content-Aware Scaling làm việc như thế nào, hãy xem ví dụ sau:  Ở phần contrast  của một tác vụ Scale ảnh thông thường, được trình diễn trong hình minh họa số (3). Bạn có thể thấy, tính năng này có thể là một tùy chọn rất hữu dụng khi bố cục các hình ảnh kết xuất (render) của các mô hình 3D trên các bức ảnh đã , cho phép mở rộng khả năng xử lý và manipulate hình ảnh. Content-Aware Scaling là một ví dụ điển hình của việc sử dụng sức mạnh và khả năng của điện toán trong đồ họa máy tính để giúp các ứng dụng trở nên thông minh hơn và đủ sức xử lý nhiều tác vụ thông minh khác.

Minh họa 3:  Một bản so sánh giữa việc kéo giãn theo ngữ cảnh và  đối lập với nó là kéo giãn theo cách thông thường trên một bức ảnh.

Cần nhớ lại rằng, Photoshop CS3 đã giới thiệu chế độ căn hàng và blending các layer ảnh, giúp việc bố cục hình ảnh trở nên tiện lợi và dễ dàng hơn trong việc xử lý ảnh, đặc biệt hữu dụng khi phối hợp từng bức ảnh riêng lẻ lại thành một bức ảnh toàn ký (panoramic image) thông qua lệnh Photomerge. Trong Photoshop CS4, khả năng này đã được cải tiến rất nhiều thông qua việc giới thiệu hai tùy chọn bổ sung của lệnh Photomerge, đó là Vignette Removal và Geometric Distortion Correction. Khi đánh dấu hai tùy chọn này sẽ cải thiện các kết quả thu được, như hình minh họa 4, tạo ra một hình ảnh toàn ký liên tục hơn với độ blend màu tốt hơn giữa các thành phần ảnh lẻ sau khi được phối ghép thành một bức hình toàn ảnh.

Ngoài ra, các cải tiến còn có khả năng tạo ra các bức hình panorama 360 độ, tự động phát hiện các chế độ lense kiểu fish eyes để  bổ sung các chi tiết hiệu ứng, và một tùy chọn Collage cho phép xoay và thay đổi kích thước từng ảnh riêng lẻ nhằm kết hợp với tính năng căn chỉnh tự động Auto-Align và Photomerge. Tính năng auto-blending tăng cường cho các layer cũng có thể sẽ hữu ích trong một số trường hợp, đặc biệt là đối với các hiệu ứng về ánh sáng và độ sâu DoF (depth of field) được hỗ trợ nhanh chóng – bạn có thể chụp lại scene với một loạt điểm ngắm, và sử dụng tính năng tăng cường Auto-Blend Layers feature để phối hợp tự động các ảnh chụp riêng lẻ thành một ảnh mới duy nhất, với chiều sâu được mở rộng ra toàn bộ loạt ảnh theo một sự sắp xếp và bố cục thống nhất.

Minh họa 4 –Các kết quả được cải thiện bởi việc sử dụng lệnh Photomerge với các tùy chọn mới là Vignette Removal và Geometric Distortion Correction. Trong hình minh họa này, bức ảnh panorama thứ hai đã được đánh dấu ở cả hai tùy chọn, trong khi bức thứ nhất thì không.

Các tăng cường khác trong Photoshop CS4 còn có khả năng xoay giao diện làm việc (canvas) để xử lý ở những góc thuận lợi nhất cho từng tác vụ, thời điểm cụ thể. Khả năng zoom toàn bộ mượt mà theo cấp độ phóng tới từng pixel đơn lẻ trong khi vẫn giữ được chi tiết, một giao diện bản in và khả năng xem trước các gam màu, cho phép in ấn tới 16-bit màu (chỉ có ở hệ điều hành Mac OS X) nhằm tăng chiều sâu màu và sự chi tiết, và một số cải tiến, tăng cường nhỏ đáng chú ý khác.

Photoshop CS4 cũng đi kèm theo với việc cải thiện Adobe Bridge CS4 – một công cụ cho phép tìm kiếm, duyệt, xem trước và quản lý dữ liệu ảnh nhanh hơn thuận lợi hơn, bao gồm cả việc tăng tốc truyền tải dữ liệu các hình ảnh tới ứng dụng Photoshop. Ngoài ra nó còn được tích hợp công cụ Photoshop Lightroom 2 mạnh mẽ dành cho các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp , cũng như khả năng bản địa hóa được mở rộng, các biên tập ‘không gián đoạn’ trong plug-in Camera Raw – một công cụ xử lý các dữ liệu ảnh thô (raw) từ các máy ảnh số. N

goài ra, các plug-in dành cho Photoshop cũng đang được tiếp tục phát triển và bạn có thể tải thêm ở địa chỉ mà chúng tôi cung cấp ở cuối bài. Chẳng hạn, plug-in Adobe Configurator là một tiện ích mã nguồn mở (miễn phí) cho phép bạn dễ dàng tạo các panel (bảng) tùy thích dành cho Photoshop CS4, chứa các công cụ, lệnh, các actions, scripts, và các widget cần thiết cho một trình tác nghiệp (workflow) đặc biệt nào đó hoặc dành cho các tác vụ khác. Các panel này có thể chia sẻ với người khác nếu cần, bằng cách sử dụng trình quản lý Adobe Extension Manager CS4.

3D trong Photoshop CS4 Extend?

Photoshop CS4 Extended sở hữu nhiều khả năng xử lý 3D thú vị. Bạn có thể dùng bất kỳ một bức ảnh 2D nào và chuyển nó thành nhiều loại đối tượng 3D khác nhau, một vài ví dụ về sự thú vị này được minh họa ở hình minh họa số (5) dưới đây. Minh họa (5-a) thể hiện một bức ảnh 2D về Disney Concert Hall đã được chuyển sang một tấm bưu thiếp 3D. Minh họa (5-b) cho ta thấy một bức ảnh 2D của một vân gỗ đã được chuyển thành một lớp vỏ cốc hình trụ. Minh họa (5-c) cho thấy một gradient đơn giản đã được chuyển thành một đối tượng lưới hình tròn. Và cuối cùng, minh họa (5-d) cho thấy một mảng màu đơn sắc đã được chuyển thành một hình lập phương với các bề mặt 3D khác nhau, chúng được áp dụng và điều chỉnh màu sắc dựa theo hướng đổ bóng tương ứng với mỗi bề mặt cụ thể.

Minh họa 5 – Một số các khả năng 3D mới trong  Photoshop CS4 Extended.

Trong Photoshop CS3 Extended, tất cả những công việc trên layer 3D chỉ có thể được hoàn tất khi kích hoạt nó trước, bởi vì trong Photoshop CS4 Extended,  layer 3D layer có thể được chỉnh sửa trực tiếp mà không cần phải chuyển qua chế độ chỉnh sửa/biên tập đặc biệt. Hơn nữa, ở CS3 bạn không thể áp bất kỳ chất liệu (textures) nào -  thậm chí là các màu nguyên thủy – tới các bề mặt của mô hình  nếu không áp vân sẵn từ trước. Trong phiên bản CS4 Extended, bạn có thể vẽ trực tiếp lên các bề mặt của mô hình, như ở hình minh họa (5), cho phép bạn chỉnh sửa thậm chí là cả các bề mặt chưa được áp chất liệu trong ứng dụng trước đó.

Điều đó chỉ ra rằng, tôi chẳng thể thử nghiệm các khả năng đó với các khả năng đó với các mô hình công trình thực sự, nếu tôi cố thử điều này với một chiếc card đồ họa có sẵn trong chiếc máy tính xách tay cũ kỹ có tuổi đời một năm rưỡi của tôi thì gần như không được Photoshop CS4 hỗ trợ (dù nó hoàn toàn đáp ứng được các ứng dụng đồ họa 3D phức tạp khác).

Engine 3D trong CS4 đã được viết lại hoàn toàn và nó khiến việc sử dụng các tính năng 3D trong Photoshop chủ yếu tận dụng tài nguyên của bộ xử lý đồ họa (GPU) thay vì bộ vi xử lý chính (CPU) của máy tính. Bởi thế, trong khi tôi vẫn có thể sử dụng Photoshop CS3 Extended để nhập và làm việc với các mô hình 3D phức tạp (như các tòa nhà) hỗ trợ các định dạng 3D phổ biến (3DS, OBJ, COLLADA, KMZ và U3D), thì đáng tiếc là CS4 Extended không thể mở nhiều loại mô hình kiểu đó một cách chính xác trên máy tính cảu tôi. Một danh sách các card đồ họa được Photoshop CS4 hỗ trợ sẽ được chúng tôi cung cấp ở liên kết cuối bài.

Ngoài các cải thiện về xử lý 3D, Photoshop CS4 Extended còn nâng cấp khả năng hỗ trợ video và diễn hoạt đã được giới thiệu trong phiên bản CS3 Extended. Bạn có thể xem trước và xuất các nội dung audio của một file video cũng như các nội dung khung hình của nó. Xem trước các hình ảnh được làm mịn (non-square-pixel) cũng được cải thiện đáng kể. Các phím tắt cũng được kích hoạt ở bảng Animation để biên tập nhanh hơn giữa các khung hình và keyframes. Các đối tượng 3D và vị trí camera của chúng, các thiết lập render, các khóa keyframes, và các thuộc tính có thể diễn hoạt được. Các layer video có thể được chọn để đưa vào làm các chất liệu (texture) cho các đối tượng 3D, biến bề mặt đối tượng 3D thành một màn hình hiển thị video. Ngoài ra nó còn được tích hợp với Adobe After Effects CS4, một ứng dụng dành cho các nhà làm phim, kỹ xảo và truyền hình chuyên nghiệp. Giờ đây After Effects CS4 có thể đọc trực tiếp và nhập các layer 3D từ các file Photoshop CS4. Một bài viết chi tiết về kỹ năng sử dụng Photoshop CS4 để tạo một bản diễn hoạt sẽ sớm được đăng tải trên CGEZINE, ở mục TUTORIAL, mời các bạn đón xem.

Công cụ Count mới được giới thiệu trong Photoshop CS3 dành cho các tính năng thống kê trong một bức ảnh – rất hữu ích đối với các ứng dụng xử lý hình ảnh khoa học—cũng đã được cải thiện trong CS4 Extended nhằm cho phép tính toán nhiều dữ liệu cùng lúc. Dữ liệu này được lưu vào một file để đối chiếu về ssau, và có thể được hiển thị trong bảng Measurement Log để đối chiếu và xuất ra file văn bản thông thường.

Những trải nghiệm khác về Photoshop CS4

Photoshop CS4 đã cung cấp nhiều cải thiện tuyệt vời về mặt biên tập ảnh số. Khả năng tái biên tập, điều chỉnh không giới hạn cho bức ảnh cùng các cải tiến trong việc tạo mặt nạ và đánh dấu sẽ được nhiều người sử dụng đánh giá cao, đặc biệt khi ngày càng có nhiều người sử dụng Photoshop làm công cụ biên tập ảnh, cũng như tốc độ xử lý của nó ngày càng nhanh hơn và trực tiếp hơn. Tính năng Content-Aware Scaling có thể điều chỉnh kích thước và bố cục ảnh thông minh trong khi vẫn giữ được bố cục chung cho tất cả các khu vực, điều này đặc biệt hữu ích khi cần tạo ra các bản diễn họa phối cảnh ấn tượng  và điều này khiến việc nâng cấp lên Photoshop CS4 trở nên đáng giá.

Các cải tiến trong việc tạo lập các hình ảnh toàn ký (toàn ảnh) cũng rất hữu ích với dân nhiếp ảnh và giới diễn họa, kiến trúc sư, phát triển game. Giao diện làm việc theo thẻ (tab) mới cũng có thể khiến người dùng hơi bối rối một xíu, nhưng rồi chúng ta sẽ nhanh chóng cảm thấy thích thú vì nó thực sự mang lại sự thuận tiện trong việc chuyển đổi giữa các cửa sổ làm việc. Tăng cường việc tích hợp với các ứng dụng khác của Adobe và mở rộng các khả năng của nó thông qua việc phát triển các plug-ins như Configurator có thể không dễ dàng được người sử dụng chấp nhận ngay, nhưng rõ ràng đó là một hướng tiếp cận cần thiết về trong chiến lược phát triển lâu dài của Photoshop.

Các cải tiến về 3D trong Photoshop CS4 Extended tỏ ra khá hữu dụng, nhưng đã không thành công trong việc tiếp nối thành công các khả năng xử lý 3D đã được giới thiệu ở phiên bản Photoshop CS3 Extended trước đó. Theo lời hãng Adobe, các engine (cơ chế lệnh) 3D đã được xây dựng mới hoàn toàn so với phiên bản trước nhằm cung cấp một hiệu năng nhanh hơn, cho phép biên tập các thuộc tính như ánh sáng, và cung cấp khả năng tạo ra nhiều bản render thực hơn với một cơ chế render chất lượng cao dạng ray-tracer. Nhưng xem ra trong quá trình thực hiện các thay đổi này, nó cũng đòi hỏi phải nâng cấp các phần cứng để có thể sử dụng chúng một cách hiệu quả hơn.

Cá nhân tôi cũng cảm thấy hơi thất vọng khi số lượng các định dạng file 3D có thể mở của Photoshop CS4 cũng tương tự như ở phiên bản trước (3DS, OBJ, COLLADA, KMZ và U3D) và chẳng có gì mới, điều này  khiến việc mang một mô hình 3D loại khác như Revit vào Photoshop mà không qua ứng dụng trung gian (Revit không thể xuất sang bất kỳ định dạng nào trong số các định dạng được Photoshop CS4 hỗ trợ). Nếu Adobe có ý định thu hút thêm người dùng sản phẩm Photoshop Extended, thì họ cần phải thực hiện một số thay đổi nhằm hỗ trợ nhiều định dạng file thông dụng như DWG, DXF, DWF, và thậm chí là IFC. Nói cách khác, nếu giờ đây Adobe có thể mở file theo định dạng IFC (như  Acrobat 9 Pro Extended), thì điều đó thể hiện rằng Adobe đã sẵn sàn thấu hiểu và có thể ra sức mở rộng Photoshop được rồi. Ngay cả việc duyệt 3D cũng gặp rắc rối khi tôi chuyển đã nói – không dễ dàng gì khi điều chỉnh góc nhìn của một mô hình 3D ở phiên bản CS3 Extend – đã không được cải thiện ở phiên bản CS4 này!

Kết luận

Phiên bản phổ thông Photoshop CS4 có nhiều cải thiện tuyệt vời trong việc biên tập ảnh 2D và hoàn toàn xứng đáng để nâng cấp, nhưng những cải tiến liên quan đến 3D ở phiên bản Extended lại tỏ ra chưa được quan tâm đúng mức, ít nhất là với giới đồ họa 3D và các kiến trúc sư – những người thường xuyên phải xử lý các mô hình 3D. Tôi đang chờ đợi một vài khả năng tương tự như Piranesi dành cho các bản render kiến trúc trong Photoshop như một vài ứng dụng hiện nay, nhưng có vẻ như Adobe phải tập trung quá nhiều vào việc phát triển các đặc tính mở rộng nhằm giúp nó đảm nhận nhiều tác vụ hơn là đáp ứng một yêu cầu cụ thể nào đó cho một vài lĩnh vực đặc thù như diễn họa 3D. Trong khi điều này có thể làm giảm sự phổ dụng của Photoshop trong các công ty thiết kế kiến trúc và đồ họa 3D với các tác vụ biên tập hình ảnh 2D, thì có vẻ như không chắc rằng Photoshop Extended có thể được chấp thuận rộng rãi trong  các tác vụ liên quan đến 3D, ít nhất là cho đến khi Adobe tìm hiểu kỹ càng để hiểu thêm những điều cần thiết mà các công ty đồ họa 3D cần đến và cung cấp chúng trong một phiên bản riêng của Photoshop.

Xem chi tiết trên tạp chí CGEZINE magazine